Dorpsplan 2014-2019
1. InleidingVelddriel wil een vitaal en levendig dorp zijn binnen de gemeente Maasdriel. Een sprankelende appel binnen een goed gevulde Maasdrielse mand. Een appel met zijn eigen eigenheid, die voor onze inwoners, ondernemers en bezoekers aantrekkelijk van smaak is en blijft. En die zich laat kenmerken door ruimte voor ondernemingszin en ontplooiing, veiligheid en leefbaarheid.
In enkele kleurrijke woorden vormt dat de missie van de Velddrielse Dorpsraad. In feite is dit waar de Dorpsraad voor staat en wil staan.
Vanuit deze missie wil de Dorpsraad zich de komende 5 jaren sterk maken voor:
Een dorp met een herkenbaar dorpscentrum en met behoud van een kerkelijk hart;
Een dorp, dat trots blijft op zijn eigen identiteit, maar graag ook wil openstaan voor samenwerking met de omliggende dorpskernen;
Een dorp, dat in alle opzichten een krachtig gastheer/gastvrouw wil zijn naar zijn eigen inwoners en inwoners/bezoekers van buitenaf;
Een dorp, dat sterk blijft qua basisvoorzieningen en optimale leefbaarheid en een mooi buitengebied wil uitstralen in de Bommelerwaard.In feite zijn dit de stippen op de horizon, die de koers van de Dorpsraad telkens bepalen.
De Raad wil deze visie de komende jaren op verschillende manieren ter hand nemen: plannen maken, aan de bel trekken en nauw samenwerken met de inwoners.
Stichting Dorpsraad Velddriel
2. Werkwijze opstellen Dorpsplan
Het Dorpsplan is gestoeld op de input van de werkgroepen leefbaarheid en wonen.
Concreet hebben de volgende personen zich met de uitwerking beziggehouden:
* Werkgroep Stimulering bouwen behoud/doorontwikkeling dorpscentrum
- Dennis Slagter (voorzitter)
- Miranda van der Waal
- Carola van Kessel
- Harrie van den Bighelaar
- Gijs van Eeuwijk
- Harald van den Bighelaar
- Arnold van de Laar
* Werkgroep Verbetering leefbaarheid
- Guus van Hassel (voorzitter)
- Henk Pardoel
- Linda Verhoeven
- Francis Slagter
- Pascal van Mierlo
Daarnaast is de inwoners van Velddriel, die zich als “volger” van de Dorpsraad hebben gemeld, om ideeën en suggesties gevraagd. Het geheel is vanuit het secretariaat van de Raad uiteindelijk vertaald naar een concept-dorpsplan. Vervolgens is dit concept aan de inwoners van Velddriel gepresenteerd op de inwonersavond in de Boxhof van 5 november 2014. Door deze werkwijze is een stuk ontstaan, dat door de Velddrielse inwoners goed wordt gedragen.
De Dorpsraad is de leden en de inwoners van Velddriel erkentelijk voor al het gedane werk en het constructief meedenken.
3. Velddriel, dorp met eigen karakter
Hoewel we de plaatsnaam Velddriel pas voor het eerst in de geschreven bronnen vermeld vinden in 1317, als “ Veldriele” is dit dorp beslist enige eeuwen ouder. Oorspronkelijk vorm-de Velddriel het oorspronkelijke centrum van Driel. In 1265 bevond zich hier het Hof van de Utrechtse Paulusabdij. Gelegen ten westen van Kerkdriel is dit langgerekte dorp ontstaan op een vroegere stroomrug van de Maas. De eerste bewoning is waarschijnlijk ontstaan in de omgeving van de huidige Hamstraat en het Groenestraatje en breidde zich geleidelijk uit in de richting van waar nu Velddriel ligt. Omdat het toen een open veld was, was de naamgeving ook niet moeilijk: “Driel” in het “Veld”. De woonstrook doorkliefde in feite het open veld, waarbinnen – behalve in de droge zomers – “ Het Drielse Broek” en “De Vliert” moerasachtige gebieden waren. Belangrijk voor een goede ontwatering is nog steeds de oude “Drielse Wetering” en ingrijpende ruilverkaveling van 1957. Een groot deel van de vroegere bebouwing is rond 1880 door brand verwoest. Veel oude karakteristieke panden gaan dan ook terug naar die tijd, slechts een enkel pand is ouder, zoals b.v. de monumentale boerderij “ De Hoge Kamer”, de oude R.K. jongensschool en het monumentale klooster van de Zusters van Liefde.
Velddriel was vroeger geen welvarend dorp. Veel mensen trokken naar Duitsland om in de kolenmijnen te werken. De meeste achterblijvers leefden rond 1880 van eenvoudige land-bouwactiviteiten. In de zomer zag men in de polder altijd mensen die vanuit het dorp daar gingen werken. Bijna iedereen had een klein gemengd bedrijf. De natuur speelde de mensen toen grote parten. In een droge zomer groeide er bijna niets en in een natte zomer ging er weer veel verloren. Een goede waterafvoer was er niet, om over waterinlaat nog maar te zwijgen. De wegen waren veelal niet toereikend, waardoor het gebied lange tijd erg ontoegankelijk bleef. In de tweede helft van de negentiende eeuw ging men van lieverlee sloten graven om het water beter te kunnen afvoeren. Dat graven gebeurde met spa en schop. De grond werd afgevoerd met kruiwagens en door paarden getrokken stortkarren.
Een echte opleving in Velddriel kwam op gang begin 1900, toen de “Dochters van Liefde van Vincentius à Paulo” zich in het nonnenklooster vestigden. Zij werkten in het onderwijs en de gezondheidszorg en waren een grote steun voor de arme bevolking. Ook erg belangrijk was, dat de Velddrielse boeren zich rond 1910 meer gingen organiseren en zich aansloten bij de NCB, de Noord-Brabantse Christelijke Boerenbond. Dat leidde vervolgens tot vele initiatieven in coöperatieverband: graanmaalderij, boter- en melkfabriekje en de boeren-leenbank. Ook voor de vele Velddrielenaren, die buiten de landbouw werkten, ontstonden omstreeks die tijd steeds meer sociale voorzieningen. Vaak was dat werk in de buurt, zoals op de steenfabrieken of in de mandenmakerijen. Daarna is na de Tweede Wereldoorlog de welvaart steeds meer toegenomen en werd Velddriel ook steeds minder agrarisch en meer en meer de moderne plattelandsgemeente van nu met activiteiten op allerlei gebied: fruit, champignons, industrie etc., met ook steeds meer inwoners van buitenaf (inmiddels 1600 inwoners) en een bloeiend verenigingsleven.
Ongeveer waar thans de parochiekerk van Velddriel staat, stond voor 1856 een kapel, welke was toegewijd aan de H. Antonius abt. De kapel en de kapelgoederen waren toentertijd eigendom van de Velddrielse gemeenschap, waarover de pastoor van Driel geen zeggenschap had. Waarschijnlijk is deze kapel rond 1350 gesticht met verder een bewogen geschiedenis:
1580 kapel onttrokken aan de eredienst als gevolg van de Reformatie;
1580-1807 kapel wordt gebruikt als schoolgebouw en woning voor de schoolmeester;
1807 kapel wordt weer in gebruik genomen als bedehuis als gevolg Franse revolutie;
1800-1850 strijd van Velddrielse gemeenschap voor een eigen parochie;
1851 verheffing van het dorp Velddriel tot een zelfstandige parochie met zeggenschap over de goederen bij de parochie;
1857 “oude” parochiekerk (2 maart 1857 eerste steen gelegd door Mgr. Zwijssen)
1858 inzegening van de kerk gewijd aan de heilige Martinus
1945 kerk opgeblazen door de Duitsers, zwaar beschadigd en na de oorlog gesloopt
1945-1946 noodkerk eerst bij de fam. Van Eeuwijk, daarna smederij Suikers
1947 noodkerk (thans de Boxhof)
1952 start bouw huidige parochiekerk
1953 27 april officieel in gebruik genomen
De ontsluiting van de poldergebieden is aan Velddriel in de loop van jaren ook niet voorbij gegaan. De drukke spoorlijn Den Bosch/Utrecht loopt gedeeltelijk over Velddriels grond-gebied, alsmede de grote verkeersader voor het wegvervoer: de A2 met belangrijke ontslui-tingsbruggen bij Empel en Zaltbommel v.w.b. Maas en Waal.
Binnen de polder heeft de Provincialeweg een belangrijk ontsluitingskarakter binnen de Bommelerwaard. In de polder zelf is de ontsluiting bewerkstelligd door de diverse polderwegen vanuit de ruilverkaveling uit 1957.
Over de historie van Velddriel is nog veel meer te vertellen, b.v. over de ontwikkeling van het onderwijs en de armenzorg binnen Velddriel. In het korte tijdsbestek voor het opstellen van het dorpsplan kon dit niet allemaal worden meegenomen. Maar de Dorpsraad rekent het tot haar taak om deze geschiedenis verder in beeld te brengen en wil dit doen via vervolgpublicaties op haar website.
4. Niet langer alles meer vanzelfsprekend
Binnen Velddriel heeft zich begin 2013 spontaan een dorpscomité van direct belanghebbenden gevormd uit zorg over de – dreigende – aantastingen van het huidige Velddriel. De lintbebouwing op een oude stroomrug is nog steeds bijzonder karakteristiek met ten noorden en ten zuiden van het dorp de lager gelegen komgronden. Op het hoogste punt van de stroomrug is al vroeg duidelijke centrumvorming ontstaan met een prominente plaats voor de kerk, het voormalige klooster en het dorpshuis De Boxhof. De gebouwen verwijzen naar het agrarische verleden van het dorp en verlenen Velddriel de karakteristieke dorpse sfeer. Kenmerkend voor de vroegere en huidige Voorstraat is ook de aanwezigheid van veel (voormalige) agrarische bebouwing., die vaak behoorlijk groot van omvang zijn.
Maar met de discussie rond het sluiten van de kerk was het door de eeuwen heen bruisende “hart van Velddriel” niet langer meer zeker qua voortbestaan, terwijl ook de karakteristieke bebouwing rondom de kerk en in de Voorstraat zijn glans dreigde te verliezen. Met een brief aan het college van BenW heeft het comité in duidelijke bewoordingen onder de aandacht gebracht, dat deze karakteristieke Velddrielse sfeer en typische ruimtelijke en bouwkundige structuur op dit moment meer en meer wordt bedreigd. Met name raakt dit het centrum van het dorp. Een drietal zaken springen met name in het oog:
Mogelijke sluiting van de Martinuskerk in 2015, waardoor op een markante dorpslocatie een beeldbepalend complex geheel of gedeeltelijk een herbestemming dient te krijgen.
Mogelijke verdwijning van het dorpsplein, dat gelegen is op grond van de kerk met een in 2018 aflopende pacht van de Gemeente.
Mogelijk verloren gaan van het voor Velddriel kenmerkende dorpsaangezicht met een karakteristieke ligging rondom het dorpsplein van het monumentale klooster, het gemeenschapshuis De Boxhof, de huidige Martinuskerk. Doorn in het oog vormde ook de ontstane open plek aan de Voorstraat, waar vroeger een oude smederij was ondergebracht (afgebrand), alsmede de behuizing op de hoek van de Kapelstraat, waar een karakteristiek pand ten prooi dreigt te vallen aan moeder natuur.
Maar dit spontane initiatief maakte gaandeweg meer los bij de inwoners van Velddriel. Het besef ontstond, dat ook het behoud van de leefbaarheid binnen Velddriel niet langer vanzelfsprekend was en dat er op dit punt vele wensen leefden:
Meer nieuwe woningen in Velddriel om daarmede het vertrek van jongeren en senioren uit Velddriel een halt toe te roepen. Het bouwen van een jaarlijks aantal nieuwe woningen zou de jeugd de gelegenheid kunnen bieden om ook in Velddriel te blijven wonen (en daarmede hoger opgeleiden te behouden voor het dorp), maar ook om jonge gezinnen van buiten Velddriel aan te trekken en daarmee een evenwichtige bewonerssamenstelling te realiseren. Ook zou het probleem kunnen worden ondervangen, dat ouderen niet noodgedwongen Velddriel hoeven te verlaten als door het ouder worden hun eigen woning gaandeweg te groot is geworden.
·Het aantrekkelijk houden voor bewoning van de bestaande vrijkomende woningen. Doordat Velddriel vergrijst, komen meer en meer oudere, karakteristieke panden vrij. Veelal zijn de investeringen te hoog om deze panden weer helemaal op te knappen en dreigt leegstand en verdere achteruitgang. Anderzijds liggen hier met wat hulp mooie kansen voor woningzoekenden en bevordert het tegelijkertijd een betere leefbaarheid.
Het veiligstellen naar de toekomst van de Velddrielse basisvoorzieningen. Meer algemeen gesproken hebben kleine kernen meer en meer moeite om hun basis-voorzieningen overeind te houden. Maar het verder afbrokkelen kan niet onbeperkt doorgaan. Immers het hebben van een kleine dorpswinkel met een eigen kleinschalige geldvoorziening, zoals nu in Velddriel, een eigen basisschool met gymlokaal, een eigen mogelijkheid van kinderopvang en een eigen kerk of dorpskapel heeft alles te maken met behoud van eigen identiteit en leefbaarheid. Daarnaast zien we met name op het punt van de zorgvoorzieningen steeds meer de eigen verantwoordelijkheid toenemen. Behalve het veiligstellen van de bestaande basisvoorzieningen is er dus ook een toenemende wens om nieuwe voorzieningen in het leven te roepen. De verlangde eigen verantwoordelijkheid zou b.v. vorm gegeven kunnen worden via de oprichting van een sociaal service-centrum in Velddriel. Het is niet meer dan een centrale ontmoetingsplek voor de inwoners, waar vragen op het sociale en zorgvlak kunnen worden beantwoord en waar contact kan worden opgestart met de officiële instanties.
Het bundelen van de diverse initiatieven en activiteiten binnen Velddriel in een duide-lijke spreekbuis naar de gemeente en andere instanties. Velddriel kent van oudsher een krachtig verenigingsleven, waardoor telkens vele initiatieven en activiteiten jaarlijks in het dorp plaatsvinden. Veelal weten de verenigingen zich goed te bedruipen en zich telkens van de beste kant te laten zien. Toch zijn er her en der bedreigingen, waarmee vanuit de verenigingen goed moet worden omgesprongen. Zo kan een versobering van het gemeentelijk accomodatiebeleid diep ingrijpen in de kleine dorpskernen. Voor Velddriel betekent dat o.a. discussie over het gebruik van het dorpshuis De Boxhof, de voetbalterreinen van RKVSC en de ruimtes in de basisschool. Een meer duidelijke spreekbuis op dit punt kan Velddriel winst opleveren.
Meer dan voorheen uit eigen initiatief samenwerking zoeken met andere dorpskernen binnen Maasdriel. Behoud van eigen identiteit staat steeds minder geheel op zichzelf. Velddriel vormt onderdeel van Maasdriel en de nieuwe schaalgrootte schept automatisch een andere werkelijkheid. Maar ook een werkelijkheid met nieuwe kansen en uitdagingen. Een goed voorbeeld vormt de samenwerking met Alem v.w.b. de opleiding van de jonge Velddrielse voetballertjes. En ook dit heeft alles te maken met versterking van de leefbaarheid binnen Velddriel.
5. Speerpunten van de Velddrielse Dorpsraad
a. Reactivering woningbouw op de Klompenmakershof
Het pad voor woningbouw binnen Velddriel is reeds geëffend, maar door de aandacht voor Kerkdriel-Noord tijdelijk stil komen te liggen. Inmiddels is vanuit de gemeente het bericht gekomen, dat de bouw weer nieuw leven wordt ingeblazen. De Dorpsraad wil zich ervoor sterk gaan maken, dat de voornemens inderdaad werkelijkheid worden en dat een quotum van minimaal 5 woningen per jaar zo snel mogelijk zal worden gerealiseerd.
b. Opknappen van leegstaande karakteristieke panden voor nieuwe bewoning
Her en der staan karakteristieke panden in Velddriel, die voor langere tijd dreigen leeg te komen staan. Dat roept allerlei problemen op, zoals klachten uit de buurt van slecht onderhoud en concentraties van buitenlandse werknemers, die er onder slechte omstandigheden goedkoop kunnen wonen. Beter zou het zijn om dergelijke panden via particulier initiatief of via de woningstichting op te knappen en opnieuw geschikt te maken voor bewoning, b.v. voor jongeren of senioren. Twee vliegen worden daarmede in één klap geslagen: karakteristieke panden blijven voor het dorpsaangezicht behouden en eigentijds wonen in een vaak gewilde omgeving wordt mogelijk gemaakt.
c. Opkomen voor behoud van een “kerkelijk hart” in het centrum van Velddriel, minimaal in de vorm van een Velddrielse kapel
De Dorpsraad staat erg positief tegenover het gemeentelijk besluit (eind 2013 ) om de Velddrielse kerk een monumentenstatus te geven. Daarmede is maximaal gewaarborgd, dat dit karakteristieke gebouw zijn markante plaats in het Velddrielse dorpscentrum kan behouden. De Raad wil vanzelfsprekend niet op de stoel van het Parochiebestuur gaan zitten v.w.b. de toekomst van de Velddrielse kerk. Maar bij beëindiging van de kerkdiensten ligt het in de rede het gebouw en het dorpsplein om niet over te dragen naar een nog op te richten beheerstichting. Wel heeft de Dorpsraad geproefd uit de reacties van de inwoners, dat behoud van een kerkelijk hart in Velddriel een absolute must is. Uitgangspunt dient hierbij het huidige kerkgebouw te zijn, de beheerstichting kan met een minimaal behoud voor Velddriel van de kapelfunctie dit markante gebouw op langere termijn verder exploiteren. Voor nu en in de toekomst dient derhalve dit gebouw ten dienste te blijven van de Velddrielse gemeenschap.
d. Ter hand nemen van de doorontwikkeling van het huidige Velddrielse dorpscentrum.
De Dorpsraad wil zich – bij behoud van het huidige kerkgebouw in de toekomst - in ieder geval beijveren voor handhaving van het dorpsplein in Velddriel, ook na 2018 als de huidige erfpacht van de gemeente afloopt. Ook de ontstane mogelijkheid van visverkoop op zaterdag wordt door de Raad bijzonder gewaardeerd.
e. Versterking van de basisvoorzieningen in Velddriel
De Dorpsraad is goed te spreken over de huidige basisvoorzieningen in Velddriel.
In het bijzonder wil de raad in dit verband noemen:
a. De Bredeschool Deken Wehmeijer;
b. BSO, Peuterspeelzaal, Kinderdagverblijf,
c. Schoolbibliotheek
d. Muggenheuvel;
e. Openbaar vervoer van Velddriel naar de omliggende plaatsen;
f. Dorpshuis De Boxhof;
g. De gymzaal met o.a. de gymmogelijkheid voor ouderen via het SGOM;
h. Open bejaardenwerk via “Nooitgedacht”;
i. De Dagwinkel, cafetaria De Toren en café Cheers;
j. De mogelijkheden voor jong en oud voor sport en muziek, o.a. voetballen,
ruitersport, diverse activiteiten bij Action, fanfare la Harpe en de Martinus Kids;
k. Het Oranjecomité;
l. De Schumers en de Veldroad ;
m. De vrijwilligers van de Velddrielse contactgroep van de H. Franciscusparochie
Met veel energie van de Velddrielse inwoners worden deze voorzieningen vaak al vele jaren lang ondersteund en vitaal gehouden. Toch heeft een klein dorp veel last van externe bedreigingen, zoals vergrijzing, vertrek jongeren, komst grote supermarkten, grote mobiliteit etc. Zo staat de jaarlijkse kermis duidelijk onder druk en verdient ook het carnavalsfeest telkens opnieuw aandacht. Investeren in de eigen basisvoorzieningen blijft daarom meer en meer geboden om in ieder geval gezond te houden van wat er nu al is. Alleen daarmede kan de aantrekkingskracht van deze voorzieningen overeind blijven. Zo zou een verbeterpunt kunnen zijn om de halteplaats voor de bussen meer naar het centrum te halen. Ook rekent de Dorpsraad het tot haar taak om een volledige opsomming te maken van wat er in Velddriel allemaal mogelijk is met vermelding van contactpersonen en aanwijzingen voor gebruik. Haar streven is om dit zo snel mogelijk op de website in beeld te brengen.
Daarnaast zullen ook nieuwe voorzieningen dienen te worden vormgegeven. Wanneer de verantwoordelijkheid voor de zorg meer bij de mensen zelf op tafel komt te liggen, zal dit de noodzaak oproepen van een lokaal sociaal servicecentrum c.q. ouderenplatform om de hiermede samenhangende taken goed te organiseren. De Dorpsraad ziet hiertoe een belangrijke taak voor de vele Velddrielse vrijwilligers in een samenwerking tussen de Raad, de Stichting Open Bejaardenwerk Nooitgedacht en de Velddrielse contactgroep van de H. Franciscusparochie. Zij wil haar visie op dit punt verder uitwerken en in 2015 met verdere gedachten komen op dit punt. Daarnaast wil de Dorpsraad zich sterk maken voor:
· Buurtpreventie;
· Burgerinitiatief, b.v. actie voor stimulering zonne energie.
· Recreatie;
· Glasvezel;
· Jeugdsoos en kinderdisco;
· Aankleding van dorp tijdens feestdagen.
· Meer activiteiten in de Boxhof, b.v. voor ouderen.
f. Bevorderen van de samenwerking met de omliggende kernen
Nu alles niet meer langer vanzelfsprekend is, zal meer en meer in het belang van de Velddrielse gemeenschap vanuit de inwoners zelf samenwerking met de andere kernen moeten worden gezocht. In eerste instantie zal contact worden gezocht om de omliggende Dorpsraden om samen tot een win-/winsituatie te komen. Waar geen Dorpsraad aanwezig is, zal op verenigingsniveau zoveel mogelijk contact worden gezocht.
De Velddrielse Dorpsraad wil in 2015/2016 onderzoeken welke afspraken met de omliggende kernen mogelijk zijn op basis van onderlinge samenwerking. Voorbeelden zouden kunnen zijn: rouleren van de jeugdsoos, sportsamenwerking, muziekuitwisseling, gezamenlijke repetities, gebruik Boxhof etc
g. Fungeren als heldere spreekbuis voor de overkoepelende Velddrielse dorpsbelangen
Een krachtige en eenduidige stem van uit de Velddrielse gemeenschap is op dit moment meer dan ooit geboden. Waar vele bedreigingen zich voordoen en vele vertrouwde zaken veranderen, dient naar buiten toe helder te zijn, wat de Velddrielse gemeenschap nu precies wil. Dit betreft niet alleen de zaken die de inwoners van de dorpskern raken, maar ook de zaken van de inwoners uit het buitengebied. Ook voor deze laatste categorie spelen vele zaken, zoals b.v. goede internet- en telefoonverbindingen en windmolens langs de spoorlijn/A2. Daarom is een over-koepelende spreekbuis vanuit de Dorpsraad uitermate gewenst om effectief zaken te kunnen doen met de Gemeente en andere instanties. De Dorpsraad zal in 2015/2016 onderzoeken hoe zij al deze aandachtspunten het best kan oppakken en in hoeverre op dit punt afspraken zijn te maken met de Velddrielse verenigingen en organisaties.
6. Verdere aanpak
Met dit dorpsplan is het pad uitgezet voor de koers van ons dorp. De speerpunten zullen nu stapsgewijs worden uitgewerkt binnen de werkgroepen wonen en leefbaarheid, waarbij vanzelfsprekend telkens nadere prioriteiten dienen te worden gesteld. Concreet zijn de volgende acties in beeld:
- Dorpsplan voldoende bekend stellen aan ieder, waarmee de Dorpsraad in contact dient te komen, zoals de gemeente, parochiebestuur e.d.
- Nadere agenda opstellen voor de acties in 2015;
- Acties verder uitwerken in de werkgroepen;
- Contact leggen met diverse personen en instanties om acties kracht bij te zetten.
De Dorpsraad wil de inwoners graag op de hoogte houden van de voortgang m.b.t. de uitwerking van de acties/speerpunten d.m.v. een periodieke nieuwsbrief, via onze website www.dorpsraadvelddriel.nl , via Facebook en twitter.
Het e-mailadres is info@dorpsraadvelddriel.nl
Het vertrouwen is gerechtvaardigd, dat we in Velddriel door als Raad en werkgroepen met de inwoners, gemeente en overige instanties goed samen te werken, wij de leefbaarheid van ons dorp voor de toekomst op een goed peil kunnen houden en zo mogelijk nog naar een hoger niveau kunnen tillen.
Bestuur Stichting Dorpsraad Velddriel
